Am-menak, Am-menak, nieuw Am-menak!

Almanakverkopers in Rotterdam

Op 2 januari 1951 stond het volgende artikel in Het Vrije Volk:

- Sinds de oorlogsjaren klinkt geen klaaglijk, weemoedig geroep meer omtrent de jaarwisseling in de Rotterdamse straten. De roep: “Am-menak, am-menak, nieuw am-menak” wordt niet meer gehoord. De familie van Arend, zonen en dochters van het oude volk, liepen dan met een gonjezak vol Rotterdamse en Enkhuizer Almanakken door de stad, ieder in een eigen wijk. Van vader op zoon was deze traditie bewaard gebleven sedert 1700. De naam van Arend komt nu niet meer voor in de registers van de burgelijke stand van Rotterdam. De meesten, wellicht allen, kwamen om in de gaskamers van de Nazi's. De Rotterdammers kunnen niet meer het ondeugende versje zingen: “Almanak, leugenzak, ze komt uit Delft en liegt de helft”.

Met weemoed zullen vele deze herinneringen ophalen.-

Vanaf eind jaren zeventig van de negentiende eeuw tot aan de oorlog was Jacob van Arend, de oudste (levende) zoon van Hester (van blonde Mietje), één van de bekendste almanakverkopers van de familie. Op 26 november 1928 stond er een artikel in het Rotterdamsch Nieuwsblad vanwege de viering van zijn 50-jarig jubileum op 1 november van datzelfde jaar. Er werd verteld hoe de jubilaris op 13-jarige leeftijd de gonjezak gevuld met almanakken kreeg en “de boer” op ging om te verkopen. Op dat moment oefenden zijn opa, twee oudooms, een oom en zijn vader hetzelfde beroep uit en ieder nam een gedeelte van de stad voor zijn rekening.

De opa was Emanuel van Arend, de oudooms Isaac en Levie van Arend. De oom was Alexander Manuel en de vader Nathan Manuel van Arend (Daniël in het boek Hester van blonde Mietje). Ook neef Salomon zou veel later de straat opgaan met de almanakken. Salomon was duidelijk niet blij met de aandacht die Jacob kreeg vanwege zijn jubileum. Hij schreef een brief aan het Rotterdams Nieuwsblad waarin hij vroeg om in het blad te zetten dat hij ook met Almanakken liep, al sinds twintig jaar. Hij gaf zelfs een beschrijving van Alexander, zijn vader: “Hij was het kleine mannetje met dat boerenpetje, dat altijd op de beurs en bij de schippers ventte.”

In 1930 kwam er nog een reclame in de krant over de 300-ste jaargang van de “alom bekende van Zwaanen & Thomson's Rotterdamsche en Enkhuizer Almanak”. De uitgever, N.V. Drukkerij E. de Bont & Zoon uit Rotterdam, verheugde zich over het feit dat de Almanak nog steeds gelezen werd "in onze moderne tijd" én zelfs nieuwe lezers won. Als bijzonderheid werd nog medegedeeld dat “van de oprichting af tot nu de straatverkoop steeds in handen geweest is van de familie van Arend, ook 300 jaren lang”.

Jacob van Arend, Rotterdam 10/01/1866 - Auschwitz 15/10/1942

Bron van krantenartikels:

www.delpher.nl